Locomotie en -peesproblemen

Hoefbevangenheid

Hoefbevangenheid is een probleem dat we regelmatig zien, met name in het voorjaar en in de zomer. Bij hoefbevangenheid (ook wel laminitis geheten) raakt de verbinding tussen het hoefbeen en de hoornwand verstoord. De oorzaak hiervan is een doorbloedingsstoornis in de toon van de voet. Er treedt vocht uit ter hoogte van de lederhuid van de hoef. Dit vocht zit als het ware gevangen tussen het “leven” en het hoorn van de hoef. Dit veroorzaakt een heftige pijn. Het is te vergelijken met een grote blaar onder je vingernagel.

Oorzaken

Het ene paard is gevoeliger voor het ontstaan van hoefbevangenheid dan het andere paard. Pony’s en de wat koudbloederige rassen (Friezen, Haflingers, Fjorden en Shetlanders) zijn sneller hoefbevangen dan KWPN-ers. Er zijn meerdere oorzaken voor het ontstaan van hoefbevangenheid.

• Overgewicht (eventueel in combinatie met een overmatige inname van koolhydraten)
• Plotselinge voerovergangen
• Ontstekingen in het lichaam, zoals een na een partus, of na koliek(operatie)
• Overbelasting
• Bepaalde medicatie, voornamelijk corticosteroïden
• Drinken van veel koud water na het leveren van een grote inspanning.
• Bepaalde lichamelijke aandoeningen, zoals PPID (zie verder op deze website)

Verschijnselen

• Moeilijk of helemaal niet (willen) bewegen. Het dier lijkt ‘op eieren’ te lopen.
• Voorbenen strekken en naar achteren ‘hangen’
• Soms staat het paard te wiebelen op de voorbenen
• Aan de binnenzijde van de kogel en in de kootholte voel je heel duidelijk bloedvat kloppen. Dit noemt men een digitale pols. Onder normale omstandigheden voel je dat nauwelijks.
• De hoef/hoeven kunnen warm zijn
• Het bekloppen met een hamertje of het visiteren van de hoeven is erg pijnlijk.
• Bij chronische gevallen zal de vorm van de hoef zal na verloop van tijd veranderen: de hoef loopt langer naar voren door, er komen dikke randen in de hoef en vaak groeit de hoef ook sneller. Dit noemt men “pantoffelvoeten”.

Behandeling 
Hoe eerder een paard met hoefbevangheid op de juiste manier behandeld wordt hoe minder de kans op ernstige complicaties. De behandeling bestaat uit meerdere factoren:

• Koelen! Het liefst in nat zand of nat zaagsel. Anders 2-3 x daags koelen met water gedurende 10-15 minuten. Eventueel kunnen de hoeven ook in nat verband gezet worden om te koelen en om tegendruk te geven.
• Minimaliseren voer. Het paard mag geen krachtvoer of vers gras, maar alleen hooi.
• Als het paard op hoefijzers staat doen moeten deze eraf.
• Pijnstillers/ ontstekingsremmers zullen toegediend worden door de dierenarts. De eerste toediening vindt meestal plaats door een injectie, zodat het snel werkt. Daarna wordt het via de mond gegeven in een vloeistof of een poeder.
• Medicatie om de bloedsomloop in de ondervoeten te bevorderen (anti-stollingsmiddelen), dit wordt meestal in poedervorm gegeven.
• Aangepast beslag: als de ziekte gestabiliseerd is kan er in sommige gevallen gekozen worden voor een speciaal hoefbeslag. Dit beslag zorgt dat de straal extra wordt ondersteund. Dit kan bijvoorbeeld met een hoefbeslag met siliconen en een leren zool of een omgekeerd hoefijzer.
• Gipsverband: bij sommige paarden wordt een gipsverband aangelegd voor extra ondersteuning. Dit dient dan gemiddeld 2 weken te blijven zitten.
• Bij chronische vormen van hoefbevangenheid is het verstandig om de kwaliteit van de hoeven te verbeteren. Op onze kliniek zijn hiervoor verschillende supplementen verkrijgbaar.

Complicaties

• In ernstige gevallen kan het hoefbeen gaan kantelen en/ of gaan zakken. Bij een verdenking op deze complicatie is het verstandig om röntgenfoto’s van de ondervoet van uw paard te laten maken. Zo kunnen we beoordelen of het hoefbeen gekanteld en/of gezakt is en zo ja, hoe ernstig het is.
• Zoolbreuk. Bij een ernstige kanteling van het hoefbeen en bij een dunne zool kan het hoefbeen als het ware door de zool heen prikken.
• Er kunnen sneller hoefzweren ontstaan.
• Peesblessures.  De veranderde stand van de voet en het veranderde bewegingspatroon zorgen voor extra belasting van banden en pezen.

De vooruitzichten zijn vaak pas na enkele dagen tot weken in te schatten, omdat hierbij vele factoren een rol spelen.

Voorkomen/management

Hoefbevangenheid is een ernstige aandoening, daarom is het belangrijk om deze ziekte zoveel mogelijk te voorkomen. Hieronder volgen enkele tips.

• Voer voerovergangen altijd voorzichtig in
• Voer paarden en pony’s niet te rijk (met bijvoorbeeld vol voorjaarsgras of krachtvoer)
• Geef regelmatig en voldoende beweging, voorkom overbelasting
• Zorg voor een goede hoefverzorging en laat regelmatig een smid komen

Bel op tijd een dierenarts bij verschijnselen van hoefbevangenheid, het is een semi-spoedgeval. Hoe eerder er behandeld wordt, hoe beter.

Spierbevangenheid

Ontstaat voornamelijk door teveel krachtvoer (zetmeel en suiker, dus koolhydraten) in verhouding tot de hoeveelheid beweging. Bij een overschot aan energie zal het paard, zodra het gaat werken, niet voldoende zuurstof aan kunnen voeren om al deze energie op de juiste manier te verbranden. Daardoor ontstaan meer afvalstoffen dan bij een normale verbranding. Het lichaam is vervolgens niet in staat al deze afvalstoffen, voornamelijk melkzuur, af te voeren. Daardoor blijft een deel van de afvalstoffen achter in de spier waardoor deze stijf wordt. Paarden die op een rustdag geen aangepast rantsoen krijgen, kunnen tijdens de eerstvolgende training spierbevangen raken. Andere oorzaken zijn een tekort aan elektrolyten door overmatig zweten, een te zware training als het paard niet in goede conditie of ziek is, stress, een stofwisselingsziekte of een tekort aan vitamine E of selenium. Kou en wind zijn predisponerende factoren.
Symptomen

Vaak zijn de symptomen van stijfheid, niet willen lopen, (sterk) zweten en pijnlijke en harde spieren duidelijk te merken. Soms kan de urine ook rood/bruin zijn door afbraakproducten van spieren.

Diagnose

Een diagnose wordt gesteld op basis van de klinische symptomen. Definitieve diagnose en ernst van de spierschade kan beoordeeld worden door middel van bloedonderzoek.

Behandeling

De behandeling bestaat uit rust(!), ontstemingsremming en pijnstilling, warm houden, geen krachtvoer geven. Eventueel kunt u een vitamine E/selenium supplement bij geven.

Hoefzweer

Oorzaak

Ontsteking van de hoeflederhuid (huid onder de zool). Door een verminderde kwaliteit van de zool en met name van de witte lijn kunnen vuil en kleine steentjes makkelijk door de zool omhoog kruipen en daar een ontsteking veroorzaken.

Verschijnselen

Acuut zeer kreupel in stap en stilstand. De ernst van de kreupelheid kan wisselen. De hoef is meestal warm en er is een pijnlijke plek aan te wijzen in de zool of wand van de hoef. Soms is de kroonrand warm en dik. Soms is het gebied boven de kogel gezwollen.

Diagnose

Deze wordt gesteld op basis van het klinisch beeld, een bloedvat net boven de hoef ‘klopt’, visitatie, paard is vaak acuut kreupel.

Therapie

Pijnstillers en het uitsnijden van de hoefzweer. Soms is dit niet direct mogelijk en wordt de betreffende hoef eerst in een nat verband gezet. Zo kan de ontsteking rijpen en de volgende dag makkelijker gevonden en uitgesneden worden. De zoolzweer kan ook bij de kroonrand doorbreken.

Preventie: houdt de stal en omgeving van het paard schoon. Goed beslag/bekapping is gewenst.

Rotstraal

Oorzaak

Rotstraal is een ontsteking van de straal van de hoef. Er wordt stinkend ontstekingsvocht gevormd door een bacteriële infectie. De bacteriën verantwoordelijk voor de rotstraal behoren echter tot de normaal aanwezige bacteriën in de mest van paarden. De bacterie kan maanden in de bodem en omgeving overleven. Door de natte paddocks maar ook door een slecht stalklimaat kan de straal verweken. Hierdoor kunnen de bacteriën het hoorn en de straal aantasten. Rotstraal kan ook ontstaan door te weinig beweging en door de hoefvorm. Meestal komt het voor bij nauwe hoeven en hoge hielen.

Verschijnselen

Stinkende hoeven waarbij ontstekingsvocht uit de straal kan lopen. Soms is er pus tussen de hoefballen of in de straalgroeve te zien.

Behandeling

Rotstraal is goed te behandelen. De straalgroeve wordt door de hoefsmid uitgesneden, zodat er geen enkel ontstoken gedeelte achterblijft. De groeven worden behandeld met indrogende en bacteriedodende middelen. Er zijn verschillende middelen tegen rotstraal, o.a. Socatyl zalf, CTC-spray, Hypozin en Betadine. Waar op gelet moet worden is dat de straal niet wordt afgesloten van zuurstof door te dik te smeren en dat middelen niet te lang gebruikt worden waardoor de straal zijn functie verliest. Een straalkussen behoort zacht en veerbaar te zijn. En verder doet een schone en droge stal de rest!